ٽالپر مير علي نواز خان
مير علي نواز خان ٽالپر
مير علي نواز خان ٽالپر: مير علي نواز ’ناز‘ ولد مير امام بخش ٽالپر 9 آگسٽ، 1884ع تي ڪوٽ ڏيجيءَ ۾ ڄائو ۽ 37 سالن جي عمر ۾ 13 فيبروري 1921ع تي مسند نشين ٿيو. ابتدائي تعليم ڪوٽ ڏيجيءَ ۾ مخدوم الله بخش عباسيءَ ۽ مولانا شهاب الدين شاهه هالاڻيءَ وارن کان حاصل ڪري، چيفس ڪاليج لاهور ۾ داخلا ورتائين. پوءِ ولايت ۾ نو مهينا رهي وڌيڪ تعليم حاصل ڪري آيو. مير صاحب جي حڪومت جا پهريان ڇهه ست سال ڏاڍا سٺا گذريا ۽ اڳتي لاءِ رعايا کي وڏي اميد هئي ته اهڙي تعليم يافته ۽ روشن خيال حاڪم جي سرپرستي ۾ رياست اوج تي ايندي، پر مير صاحب اوچتو ئي اوچتو عشق جي اري ۾ اچي ويو ۽ سڀ ڪجهه محبت جي راهه ۾ لٽائيندو رهيو. نتيجو اهو نڪتو جو خزانو خالي ٿيڻ لڳو. اهو حال ڏسي انگريزن وزارت جو عهدو ڪڍي، حڪومت جو انتظام هڪ ڪائونسل جي حوالي ڪيو، جنهن ۾ مير صاحب کان سواءِ ٻيا ٽي ڄڻا مسٽر هيليفاڪس، مسٽر امداد علي قاضي ۽ مير صاحب لواڻي مقرر ٿيا. اها ڪائونسل به ٻن ٽن سالن ۾ ناڪامياب ٿي ۽ 1930ع ۾ وري مسٽر ٽانٽن وزير مقرر ڪيو ويو. ٻن سالن بعد انهيءَ به استعيفا ڏني ۽ ان جي جاءِ تي سليڊن صاحب وزير ٿي آيو، جيڪو مير صاحب سان آخري دم تائين نڀائيندو رهيو. ڪائونسل جي ناڪاميءَ کان پوءِ مير صاحب صرف آئيني سربراهه هو ۽ حڪوت جو ڪاروبار وزير صاحب جي هٿ ۾ هوندو هو. مير علي نواز خان نهايت حليم ۽ سادي طبيعت وارو انسان هو. سندس آمدنيءَ جو وڏو حصو فقيرن ۽ مسڪينن جي امداد ۾ خرچ ٿي ويندو هو. هو وڏو سخي مرد، عاشق مزاج، حضور شرم ماڻهو ۽ اعليٰ درجي جو شاعر هو. سندس شعر ۾ چڱو سوز ۽ گداز سمايل آهي. ڪڏهن ڪڏهن اميريءَ سان گڏ فقيري به اختيار ڪندو هو. بدن تي گيڙو ڪفني، مٿو اگھاڙو، هٿ ۾ يڪتارو ۽ زبان تي رندي ڪلام هوندا هئس. مير صاحب 1935ع ۾ وفات ڪئي. سندس لاش ڪوٽ ڏيجيءَ ۾ امانت طور رکيو ويو ۽ ڪجهه عرصي بعد ڪربلا معليٰ ڏانهن موڪليو ويو. چيو وڃي ٿو ته کيس ڪنهن ويجھي عزيز زهر ڏنو هو.
لفظ مير علي نواز خان ٽالپرھيٺين داخلائن ۾ پڻ استعمال ٿيل آھي
داخلا ۾ استعمال ٿيل تاريخون
1884.08.09 عيسوي
مير علي نواز خان 9 آگسٽ 1884ع تي ڪوٽ ڏيجيءَ ۾ ڄائو
1935.00.00 عيسوي
مير علي نواز خان 1935ع ۾ وفات ڪئي
شاعر - ڀاڱي جون ٻِيون داخلائون
محبوب سنڌيڀوَپوُتي
ابراهيم منشي
جهامنداس ’عاشق‘
سعدي شيرازي
مراد علي شر
ڇَتو فقير سانگي
شاهين سنڌي
شاهه عنات رضوي ميون
احمد خان مدهوش